Bij de boer

Varkenshouderij

Voor het houden van varkens gelden in Nederland richtlijnen. Begin jaren 90 heeft de Nederlandse varkenshouderij als eerste ter wereld een eigen kwaliteitssysteem (IKB) ontwikkeld met regels voor de huisvesting, het voer, de diergezondheid, het transport en de traceerbaarheid. Zie voor meer informatie ons thema kwaliteit en controle, maar ook die over de  slacht en verwerking.

Biggen van zo’n 23 kilo gaan van het zeugen-bedrijf naar het vleesvarken-bedrijf. Daar leven ze in groepen tot ze met een gewicht bereiken van zo’n 115 kilo. Varkenshouders werken op basis van Europese regels, Nederlandse wetgeving, kwaliteitssystemen als IKB, eisen van slachterijen, aanvullende eisen van afnemers zoals supermarkten. Ze voldoen aan een scala van eisen van de markt en de maatschappij.

Gezondheid

De Nederlandse overheid heeft eisen voor het houden van varkens vastgelegd in de Gezondheids- en Welzijnswet voor Dieren. Dit is de basis voor het gezond houden van dieren en het bestrijden van (besmettelijke) dierziekten. De eisen gelden voor hygiëne, gezondheid, veiligheid, welzijn, milieu en transport van dieren. Het kwaliteitssysteem IKB bevat voorschriften voor diergeneesmiddelen.

Varkenshouderijen staan onder begeleiding van een (GVP) erkende varkensdierenarts. Deze bezoekt het bedrijf, beoordeelt de diergezondheid. Dierenartsen kunnen terugvallen op de Gezondheidsdienst voor Dieren (GD) en de faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit in Utrecht, bijvoorbeeld bij programma’s, zoals het succesvol terugdringen van het antibioticagebruik. Dierenartsen en varkenshouders leggen alle onderzoeken en behandelingen vast. Varkens hebben dus een eigen medisch dossier.

Bezoekers van varkensbedrijven moeten douchen en krijgen speciale kleding. Ook gelden eisen voor het reinigen en ontsmetten (R&O), zoals van de lege stallen voordat er nieuwe biggen / varkens komen. De bedrijven worden periodiek gecontroleerd door de Gezondheidsdienst voor Dieren (GD).

Voer

Goed voer is essentieel voor gezonde dieren. In elke levensfase krijgt een varken voer, dat vakkundig is afgestemd op de behoefte. Verder hebben de varkens vrij toegang tot water.

Varkens eten in principe alles. De meeste varkens krijgen voer in de vorm van droge, geperste korrels. Sommige varkens krijgen brijvoer. Daarin worden vochtige bijproducten uit de voedingsmiddelenindustrie verwerkt, zoals tarwezetmeel, aardappelstoomschillen, wei uit de zuivelindustrie en bierborstel van bierbrouwerijen. De varkenshouder mengt deze met voermixen met vitamines en mineralen.

Voor het verwerken van diergeneesmiddelen in voer is een erkenning nodig en een bewijs van een dierenarts. Antibiotische middelen in varkensvoer zijn verboden.
Veel voerproducenten hebben een erkenning voor Good Manufaturing Practice International. Dit is een waarborg voor een goede basiskwaliteit, is gebaseerd op ISO-9001 en voldoet aan de eisen van het HACCP-kwaliteitssysteem.

Welzijn

De uitkomst van (veel) discussies tussen overheid, maatschappelijke organisaties en de varkenssector zijn neergelegd in het Varkensbesluit. Ook in de IKB kwaliteitsregelingen staan eisen voor het welzijn van varkens. Bijna 100% van de varkens in Nederland valt onder één van deze regelingen.

Nederlandse varkenshouders besteden veel aandacht aan het dierenwelzijn horen tot de koplopers in de wereld. Eén aandachtspunt is de ruimte voor het dier. In Nederland gelden regels voor de ruimte die biggen, vleesvarkens en zeugen moeten hebben. Ook voor verlichting van de stallen en de aanwezigheid van afleidingsmateriaal (speelgoed) zijn er regels. Nederlandse varkens hebben gemiddeld 30 tot 40% meer leefruimte. De varkens blijven vaak in de hun groep. In Nederland leven zeugen in groepshuisvesting.

De wet bepaalt, dat lichamelijke ingrepen verboden zijn. Een uitzondering geldt voor ingrepen die nodig zijn voor de gezondheid of het welzijn van het dier, voor het oormerken en het castreren.

Transport

Varkens worden vakkundig vervoerd. Chauffeurs hebben een opleiding gevolgd om goed met de varkens om te gaan. Veewagens moeten voldoen aan kwaliteitseisen. De vloer van de wagen dient ruw te zijn en voorzien van strooisel. De wagens hebben regelbare ventilatieopeningen. De temperatuur wordt geregistreerd om controle mogelijk te maken. Reistijden worden volgens de regels zo veel mogelijk beperkt. Als varkens zijn afgeleverd reinigt de chauffeur de wagens.
De NVWA houdt toezicht en controleert of vee transporteurs zich aan de regels houden.