Duurzame Vleessector

Nederland is toonaangevend op het gebied van het duurzaam en concurrerend produceren van vlees. Afzonderlijk, maar ook met andere schakels in de keten werken bedrijven aan verdere verduurzaming om die positie te behouden en verder te versterken. Centraal staan dierenwelzijn, diergezondheid, het milieu en arbeidsomstandigheden.

De Nederlandse slachterijen en vleesverwerkende bedrijven werken stelselmatig aan de verdere verduurzaming van het eigen bedrijf en van de productieketen als geheel. Het doel zoals de bedrijfstak dat ook heeft verwoord in het eerste maatschappelijk jaarverslag is onder meer vermindering van de milieudruk, waar het gaat om de bodem, fossiele grondstoffen en het gebruik van water en energie. Dat kan door efficiënter om te gaan met grondstoffen, door verspilling tegen te gaan, met energiebesparende maatregelen en door toepassing van duurzame energie.

Concepten

De duurzaamheidsinspanningen hebben in het winkelschap gezicht gekregen in diverse concepten als Good Farming Star, Peter’s Farm Kalfsvlees, VITEL-oké, Vlees Beter, Milieukeur, Keten Duurzaam Varkensvlees (KDV), Keten Duurzaam Rundvlees (KDR), LIVAR (Kloostervarken), Vair, Frievar, Lupinevarken, Heydehoeve, Buitengewone Varkens en andere thema- of streekgebonden producten. De lijst is verre van volledig, maar hoe dan ook: alle concepten haken in op trends in vleesconsumptie, maar vooral ook op verduurzaming en op het creëren van meerwaarde. Zie ook ons thema ‘trends in vlees/duurzaamheid’

Vleesbedrijven borgen duurzame producten met kwaliteitscontroles door onafhankelijke instanties bij leveranciers van de vleesverwerkende bedrijven.

Duurzame doelen van de vleessector zijn vertaald in actieprogramma’s rond Milieu & Energie, Dierenwelzijn & Diergezondheid en Kwaliteit & Veiligheid.
Resultaten en voortgang zijn in 2012 samengebracht in het Maatschappelijk Jaarverslag van de sector.

Behalve de productie helpen verduurzamen, wil de Nederlandse vleessector daarover ook graag communiceren. Dat laatste gebeurt onder meer via dit interactieve, cross-mediale communicatieplatform www.vlees.nl, waar in principe alles over vlees te vinden, dan wel na te vragen is.
De site bevat (veel) informatie over Duurzaamheid, maar ook over thema’s als Dierenwelzijn, Diergezondheid, Kwaliteit, Voedselveiligheid en Volksgezondheid.

Milieu en Energie

De Nederlandse vleessector streeft naar een energie-neutrale bedrijfsvoering. Het doel is beperking van de CO2-uitstoot door fossiele brandstoffen (verkleining Carbon Footprint), door duurzame toepassing van grondstoffen, een maximale verwaarding en de aanwending van duurzamere vormen van energie.

Aanpassingen die in bedrijven worden gedaan, zijn vaak complex en niet ‘met een hamerslag’ te realiseren. De Nederlandse vleessector heeft mede daarom in convenanten met de overheid afspraken gemaakt over een gefaseerde vermindering van het energiegebruik en de toepassing van duurzame energiebronnen. De afspraken liggen sinds 2008 vast in de Meerjaren Afspraak 3. Zo is vastgelegd, dat in 2030 de energie-efficiëntie met 30% verbeterd moet zijn ten opzichte van 2010. Ook moet dan zo’n 20% van de energie komen van duurzame bronnen. Zie Energie- en Watergebruik.

Routekaart Energie

Een belangrijk initiatief op energiegebied is de Routekaart Energiezuinige Vleessector. Zo heeft de Nederlandse vleessector in beeld gebracht welke mogelijkheden bedrijven hebben op energiegebied. Onderwerpen zijn: Energie-efficiency, Koelen & Vriezen, Conserveren, Nevenproducten en Keteninnovatie.

Routekaart Vlees

Naast een routekaart voor energie is er een Routekaart Vlees. Daarin staat hoe nevenstromen beter benut kunnen worden. Bijproducten van het verwerkingsproces zijn doorgaans zeer goed bruikbaar als grondstof voor bioplastics, chemicaliën, cosmetica en farmaceutische producten. Dierlijke vetten zijn te benutten voor biogas of biodiesel.

Internationale standaard

Belangrijk is dat alle landen dezelfde meet- en rekenmethoden hanteren om internationaal ontwikkelingen rondom milieu en energie te kunnen vergelijken. In EU-verband werkt de vleessector daarom aan een internationale rekenmethode, waarmee de impact van agrarische ketens op de omgeving kan worden bepaald zonder dat dit (nieuwe) discussie oplevert over het meten en dus over de cijfers. De internationale standaard wordt ontwikkeld samen met de FAO en heeft betrekking op broeikasemissies door de veehouderij. Het levert plannen voor het water- en landgebruik, luchtvervuiling en biodiversiteit.

Soja

Een speciaal punt van milieuzorg is de verantwoorde teelt van soja. De vleessector werkt met de andere schakels in de productieketen, zoals de mengvoerindustrie, toe naar de volledige inzet van 100% gecertificeerde soja voor het diervoer. Zie verder ons thema Soja.

Dierenwelzijn en Diergezondheid

Het welzijn en de gezondheid van landbouwdieren zijn cruciaal voor het maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Vleesproducenten zijn hier dagelijks mee bezig, te beginnen bij het toezicht op de garanties die de veehouder geeft. Vervolgens betreft het de eigen zorg voor de slachtdieren vanaf de aankomst op de slachterij tot en met de slacht zelf. Slachterijen hebben gespecialiseerde Animal Welfare Officers in dienst. Medewerkers die feitelijk slachten, moeten voldoen aan vakbekwaamheidseisen.

Gezonde dieren

Gezonde dieren zijn het vertrekpunt voor maatschappelijke acceptatie van de dierhouderij en daarmee voor de zorg voor verantwoord en veilig vlees. Diergezondheidszorg en dierziektebestrijding hebben een hoge prioriteit. Goede systemen van Tracking & Tracing zijn essentieel voor de borging van de voedselveiligheid en de gezondheid van de gehele veestapel. Een goed systeem van Identificatie & Registratie (I&R) is daartoe onontbeerlijk. Meer hierover in ons thema Diergezondheid.

Castratie

Een bijzonder thema in de vleessector is de castratie van mannelijke biggen. Dat wordt gedaan om te voorkomen dat het vlees een berengeur kan krijgen. Omdat (onverdoofde) castratie maatschappelijke weerstand oproept, heeft de sector in Nederland, maar ook internationaal het voortouw genomen om hiermee te stoppen (Verklaring van Noordwijk). Naar Nederlands voorbeeld zal vanaf 2018 in de hele EU niet meer onverdoofd worden gecastreerd.

Transport

De vleessector wil een verantwoord en maatschappelijk geaccepteerd vervoer van landbouwdieren in één goed kwaliteitssysteem. Ook dus voor de aanvoer en de aflevering van dieren bij de slachterijen. Dit moet aansluiten op gangbare basiskwaliteitssystemen (IKB) voor de diverse diersoorten.

Consumentengedrag

Het ministerie van Economische Zaken volgt het consumentengedrag aan de hand van bestedingen aan voedingsmiddelen, die zich onderscheiden in extra diervriendelijk, biologisch, milieuvriendelijk en/of ethisch, en die daarvoor een keurmerk hebben en die de overheid bestempelt als ‘duurzaam voedsel’. Volgens deze Monitor Duurzaam Voedsel (LEI/WUR) steeg het marktaandeel van deze afgebakende groep van 4,4% in 2011 naar 6,1% in 2013; wat betreft het aandeel duurzaam vlees (Beter Leven, EKO, Milieukeur e.a.) nam de besteding in 2013 toe tot in totaal € 453,9 miljoen, 7,8% meer dan in 2012.

Kwaliteit en Veiligheid

Kwaliteitszorg in de vleessector gaat over hygiëne, onderzoek en vakmanschap. Voor de vleesproductie gelden Europese regels, die één op één ook in Nederland zijn overgenomen. Daarnaast werken bedrijven met eigen kwaliteitssystemen met bovenwettelijke voorschriften. De Integrale Keten Beheersing (IKB) in de varkens- en de kalversector geldt al jaren als hét voorbeeld van een reguleringssysteem voor het maatschappelijk verantwoorde houden van dieren én verwerken tot vlees. Dat geldt voor Nederland, maar zeker daarbuiten. Zie het thema Kwaliteit & Controle.

Antibiotica

Bij het garanderen van de kwaliteit en de voedselveiligheid staat de vee- en vleessector voor de opgave het gebruik van antibiotica terug te dringen. Op grond van het convenant ‘Verantwoord gebruik van antibiotica’ is eind 2008 een meerjarige campagne gestart. Het doel is resistentievorming te voorkomen en het gebruik van antibiotica transparant te maken. Het antibioticaconvenant sluit aan op de masterplannen van de kalver-, varkens- en rundersector. Onderdeel hiervan is de verplichte registratie van de gebruikte medicijnen. Ook zijn bedrijven verplicht een bedrijfsgezondheidsplan te hebben en een bedrijfsbehandelplan voor hun veestapel bij te houden.