‘Vleesalternatieven niet duurzaam’

Insecten, algen, plantaardige vleesalternatieven of kweekvlees: geen van deze vleesalternatieven lijkt zo duurzaam als gedacht. Dat blijkt uit een recente studie in Trends in Food Science and Technology.

Vlees is een eiwitrijk product met effect op het milieu, zoals broeikasgasemissies, land- en watergebruik en dierenwelzijn. Vaak wordt gedacht dat de productie van vleesalternatieven mindere belastend is voor het milieu dan vleesproductie, maar dat kon nog weleens tegenvallen, zo stellen de onderzoekers.

Vleesalternatieven niet zo duurzaam

Het onderzoek analyseerde vleesalternatieven op verschillende aspecten, waaronder duurzaamheid. Hieruit bleek:
• duurzaamheidswinsten van vleesalternatieven lopen sterk uiteen;
• eiwittransformatie en verwerkingsprocessen in vleesalternatieven limiteren verduurzaming;
• er is vaak complexe maatschappelijke coördinatie nodig om disruptieve vleesalternatieven mogelijk te maken;
• simpele vleesalternatieven met een groot duurzaamheidspotentieel zoals (peulvruchten) krijgen te weinig aandacht.

De potentiële ecologische duurzaamheidswinsten van verschillende alternatieven worden grotendeels bepaald door de stappen die verzet moeten worden voor de zuivering en verwerking van het product. Dat bepaalt vervolgens het gebruik van chemische stoffen, hulpbronnen en energie.

Algen, insecten en gecultiveerd vlees

De technologische innovaties voor algen, gekweekt vlees en insecten krijgen veel aandacht. Deze drie veronderstellen te zullen bijdragen aan het verminderen van de druk op schaarser wordende landbouwgrond en een duurzamere productieprocessen. Dit is echter niet altijd de realiteit, zeggen de onderzoekers. Het bewerken van algen kost veel energie omdat het moet worden ontdaan van water en omdat celwanden gebroken moeten worden om bij het eiwit te komen.
Het ontbreekt verder aan kennis over de milieueffecten van ‘landbouw op zee’. ‘Mogelijk verschuif je het probleem alleen maar van land naar zee’, aldus de onderzoekers.

Het consumeren van hele insecten is in het Westen niet geaccepteerd dus dienen deze als grondstof in aantrekkelijker producten verwerkt te worden. Dat is arbeidsintensief, er gaat veel eiwit verloren en het energieverbruik licht praktisch net zo hoog als bij de verwerking van vlees tot vleesproducten.
Het kweken van vlees vereist complexe technologie, strenge hygiëne en veel energie. Dit zorgt ervoor dat kweekvlees waarschijnlijk helemaal niet duurzamer gaat zijn dan echt vlees.

Alternatieven staan voor uitdaging

Gekweekt vlees en algen, en tot op zekere hoogte ook insectenteelt, zullen te maken krijgen met grote organisatorische uitdagingen vanwege de hoge eisen voor hygiëne en de behoefte aan complexe infrastructuren en automatisering voor opschaling zal lastig zijn. Het vinden van de juiste distributiekanalen en waardeketen vormt volgens de researchers bovendien een flinke een uitdaging.

Plantaardige vleesalternatieven hebben tot nu toe geen spannend innovatief verhaal en zijn gericht op het verstandig combineren van op planten gebaseerde producten. De meest recente trend in deze groep is het ontwikkelen van producten met de kenmerken van vlees. Dit bewerkingsproces vergt het zuiveren en verwerken van producten en kost veel energie.

Het merendeel van de samenleving vindt peulvruchten niet innovatief genoeg. Ze hebben een ouderwetse (laagwaardige) reputatie en worden geassocieerd met ‘derde-wereld-landen’. Toch zijn de potentiele ecologische duurzaamheidswinsten voor deze groep het grootst omdat er weinig verwerking nodig is en vallen al onder de levensmiddelenwetgeving, in tegenstelling tot de innovaties (novel foods).

Bron: Trends in Food Science and Technology

Vlees.nl
Voor algemene achtergrondinformatie: check onze themadossiers